Συχνές Ερωτήσεις
Πότε να ξεκινήσω ψυχοθεραπεία;
Δυστυχώς τις περισσότερες φορές που ο ασθενής θα περάσει την πόρτα του γραφείου του ειδικού ψυχικής υγείας, τα προβλήματα έχουν ήδη επιδεινωθεί. Συχνά δε, η απόφαση παίρνεται όταν τα συμπτώματα κάνουν την καθημερινότητα του ανυπόφορη και δεν είναι σε θέση να ζήσει μια φυσιολογική ζωή. Ιδέες του τύπου «στο μυαλό μου είναι», «θα τα καταφέρω μόνος», «μήπως είμαι υπερβολικά ευαίσθητος;», «μήπως θα με με πούνε τρελό;» είναι απρόσφορες και διαιωνίζουν παρά λύνουν τα προβλήματα. Εάν το άτομο νιώθει πως δυστυχεί και πως δεν απολαμβάνει τη ζωή του όπως θα ήθελε η κατάλληλη στιγμή είναι το συντομότερο.
Τι συμβαίνει σε μια κρίση πανικού;
Μια προσβολή(κρίση) πανικού συμβαίνει σαν ένα απότομο ξέσπασμα έντονου φόβου ή δυσφορίας, διαρκεί συνολικά λίγα λεπτά μέσα στα οποία κορυφώνεται και έπειτα υποχωρεί και μπορεί να συμβεί απροσδόκητα , με το άτομο να βρίσκεται είτε σε ήρεμη είτε σε αγχώδη κατάσταση πριν την πυροδότηση της.
Τα συμπτώματα μιας κρίσης πανινκού περιλαμβάνουν:
Αίσθημα παλμών, καρδιά που «σφυροκοπά»
Εφίδρωση
Τρέμουλο ή έντονο τρόμο
Αίσθημα λαχανιάσματος ή Ασφυξίας
Αίσθημα πνιγμονής
Τα συμπτώματα είναι επώδυνα και η ξαφνική τους έναρξη οδηγεί το ατομο στο να σχηματίσει λανθασμένες υποθέσεις πως αποτελούν συμπτώματα μιας πολύ σημαντικότερης και απειλητικότερης για την ζωή πάθησης( εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα). Ο ασθενής καταλήγει να περιορίζει σημαντικά μια σειρά από ασχολίες τις καθημερινότητας του υπό καθεστώς φόβου πυροδότησης μιας νέας κρίσης, ενώ συχνά επισκέπτεται τα τμήματα επειγόντων περιστατικών γενικών νοσοκομείων ή γιατρούς διάφορων ειδικοτήτων( παθολόγους, καρδιολόγους, νευρολόγους) ανησυχώντας για μια άλλη διάγνωση.
Ποια είναι η διαφορά της θλίψης από την κατάθλιψη;
Η διάθεση μας μπορεί να μεταβάλλεται ανά περιόδους και συναισθήματα θλίψης και
δυσφορίας να διαρκούν για ώρες, μέρες ή και εβδομάδες. Κάποιο ψυχοπιεστικό
γεγονός, μια μεταβατική περίοδος της ζωής ή ο αποχωρισμός ενός αγαπημένου
προσώπου προκαλούν φυσιολογικά συναισθήματα θλίψης και πένθους για την
απώλεια . Πότε όμως δεν γίνεται λόγος για απλή στεναχώρια αλλά για διαταραχή της
διάθεσης;
Ξεκινώντας, στις διαταραχές διάθεσης, η μειωμένη διάθεση συχνά δεν επηρεάζεται
από τις περιστάσεις, μπορεί δε να παρουσιάζει χαρακτηριστική ημερήσια
διακύμανση, με το καταθλιπτικό συναίσθημα να εμφανίζεται και να είναι πιο
δυσφορικό συγκεκριμένες στιγμές της ημέρας (π.χ. το πρωΐ ). Κάποιες φορές, πλάι
στην αλλαγή του συναισθήματος συνηπάρχουν και άλλα χαρακτηρισρικά όπως
ευερεθιστότητα(ειδικά στους εφήβους), άγχος, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ,
ενασχόληση με σωματικά συμπτώματα κλπ.
Στη συμπτωματολογία των καταθλιπτικών διαταραχών δύναται να εντοπισθούν μια
σειρά από οργανικά συμπτώματα- απώλεια/μείωση όρεξης,απώλεια/μείωση ερωτικής
επιθυμίας, αϋπνία/ υπερυπνία, αισθήματα κόπωσης και απώλειας ενεργητικότητας,
μειωμένη συγκέντρωση και προσοχή. Το άτομο παρουσιάζει μειωμένο ενδιαφέρον
για δραστηριότητες που παλαιότερα το ευχαριστούσαν, αισθάνεται ανάξιο,
απελπισμένο, αβοήθητο σε βαθμό που μπορεί να βιώνει και επανερχόμενες σκέψεις
αυτοκαταστροφής ή και θανάτου.
Πέρα από αυτήν την εικόνα όμως το άτομο συχνά μπορεί να εμφανίζει συμπτώματα
«άτυπης κατάθλιψης», τα οποία ναι μεν δεν προκαλούν σημαντική μείωση της
λειτουργικότητας του αλλά συχνά περνούν απαρατήρητα, αδιάγνωστα και χωρίς την
παροχή κατάλληλης βοήθειας. Εκεί , η διάθεση του ατόμου μπορεί να παρουσιάζει
αύξηση σε ευχάριστα γεγονότα, αλλά παρατηρούνται ταυτόχρονα συμπτώματα όπως
σημαντική αύξηση βάρους/αυξημένη όρεξη, υπερυπνία, αίσθημα βάρους (ασήκωτα)
στα άνω ή κάτω άκρα, καθώς και ένα πρότυπο υπερευαισθησίας στην διαπροσωπική
απόρριψη.
Τι είναι η Γνωστική- Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία;
Βασική αρχή στην γνωστική- συμπεριφορική ψυχοθεραπεία είναι πως δεν είναι τόσο
τα ίδια τα γεγονότα της εξωτερικής πραγματικότητας που καθορίζουν τα ψυχικά
φαινόμενα, όσο η ερμηνεία που δίνουμε εμείς οι ίδιοι σε αυτά. Οι σκέψεις (γνωσίες)
που εμείς οι ίδιοι έχουμε συνθέσει από μικρή ηλικία, αποτέλεσμα μάθησης και
εμπειρίας, είναι δυνατόν να περιέχουν κάποιες γνωστικές διαστρεβλώσεις, τις οποίες
ποτέ δεν είχαμε την δυνατότητα να εξετάσουμε ή να αντιληφθούμε επαρκώς. Το
αποτέλεσμα είναι αυτές οι γνωσίες να πυροδοτούν απρόσφορες και συχνά
δυσφορικές για εμάς συναισθηματικές καταστάσεις.
Μέσα από την θεραπεία του λόγου, σε μια συνεργατική και ισότιμη σχέση με τον
θεραπευτή, το άτομο μπορεί να έρθει σε επαφή με την παραπάνω διαδικασία και να
αναζητήσει περισσότερο προσαρμοστικούς γνωστικούς μηχανισμούς αντίληψης,
ερμηνείας και διαχείρισης των προκλήσεων της καθημερινότητας. Παράλληλα με
αυτήν την διαδικασία, σε μια συνθήκη αμοιβαίας συνεργασίας θα τεθεί ένα πλάνο
δοκιμών σε αλλαγές στην συμπεριφορά στην πράξη.
Τι είναι η Βραχεία Εντατική Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεία;
Πρόκειται για μια θεραπευτική μέθοδο βασισμένη στην ψυχοδυναμική θεωρία, η
οποία έχει βραχεία διάρκεια. Αποδεχόμενη την θεωρία του δεσμού, υποστηρίζει πως
ένα ψυχοτραυματικό γεγονός ανάμεσα στην σχέση παιδιού – γονέα είναι ικανό να
δημιουργήσει στο άτομο επώδυνα συναισθήματα τα οποία ανάλογα με την
φυσιολογία του ατόμου και το αναπτυξιακό του στάδιο μπορούν με την σειρά τους να
προκαλέσουν τον σχηματισμό ασυνείδητων μηχανισμών άμυνας.
Το άτομο καταλήγει να βιώνει ασυνείδητο άγχος κάθε φορά που πυροδοτείται κάποιο
συναίσθημα σε κάποιες μυϊκές ομάδες (γραμμωτοί μύες, λείοι μΰες), να εμφανίζει
σοβαρά αντιληπτικά συμπτώματα λόγω αυτής της απώθησης του άγχους (γνωστική –
αντιληπτική διάσπαση),να εμφανίζει συμπτώματα κινητικής μετατροπής(να γίνεται
αδύναμο και άτονο) και να χρησιμοποιεί πρωτόγονους μηχανισμούς άμυνας όπως η
προβολή, η προβλητική ταύτιση και ο διαχωρισμός.
Ως αποτέλεσμα, οι κοντινές του διαπροσωπικές σχέσεις, αλλά και οι σχέσεις του με
το ευρύτερο κοινωνικό του δίκτυο από πηγή χαράς και ευχαρίστησης καταλήγουν να
του προκαλούν οδύνη, συχνά προκαλώντας μια σειρά από σωματικά συμπτώματα, (
ημικρανίες, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, ψυχογενή εμετό, υπέρταση, άσθμα).
Μέσα από μια συνεργατική, δυναμική διαδικασία το άτομο καλείται να αντιμετωπίσει
και να βιώσει αυτά τα απωθημένα συναισθήματα, χαλαρώνοντας αυτό το τόσο
αυτοκαταστροφικό σύστημα αμυνών και αντιστάσεων.
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στον ψυχολόγο, τον ψυχοθεραπευτή, τον ψυχίατρο και
τον σύμβουλο ψυχικής υγείας;
Ο ψυχίατρος είναι γιατρός με ειδικότητα στην ψυχιατρική, συνταγογραφεί ενώ
δύναται να παρέχει και ψυχοθεραπευτικές ή υποστηρικτικές υπηρεσίες. Ο ψυχολόγος
είναι απόφοιτος του Τμήματος Ψυχολογίας κρατικού ή ιδιωτικού εκπαιδευτικού
φορέα ανώτατης εκπαίδευσης, διαθέτει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου
και για να παρέχει ψυχοθεραπευτικές υπηρεσίες εκπαιδεύεται πέραν του βασικού του
πτυχίου σε μια ή και περισσότερες ψυχοθεραπευτικές μεθόδους. Ο σύμβουλος
ψυχικής υγείας δεν διαθέτει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου, μπορεί να
έχει ολοκληρώσει προπτυχιακές σπουδές σε κάποια σχολή ψυχολογίας ιδιωτικού
φορέα ή και κάποια σχολή διαφορετικού γνωστικού αντικειμένου(παιδαγωγικά,
κοινωνική εργασία, κοινωνιολογία) και έχει την δυνατότητα να συμμετέχει σε
εκπαιδεύσεις επάνω σε ψυχοθεραπευτικές μεθόδους χωρίς όμως την δυνατότητα
πιστοποίησης ως ψυχοθεραπευτή. Ο ασθενής σε κάθε περίπτωση δικαιούται να
γνωρίζει την επαγγελματική κατάρτιση του κάθε ειδικού ψυχικής υγείας και να
αναζητήσει να του εμφανισθούν εκπαιδευτικοί τίτλοι, πιστοποιήσεις και άδειες.